चितवन इच्छाकामना गाउँपालिकास्थित श्री सूर्यज्योति राष्ट्रिय आधारभूत विद्यालयमा विद्यार्थीहरु नियमित कक्षामा आउँदैनन्। यो चेपाङ समुदायको बाहुल्यता रहेको ठाउँ हो। कक्षा ३ सम्म पढाई हुने यो विद्यालयमा ३५ जना विद्यार्थी भर्ना भए पनि नियमित आउने करिब २० जनामात्र छन्।
विद्यार्थीले कलम कापी नल्याउँदा पठनपाठनमा समस्या हुने गरेको विद्यालयकी प्रधानाध्यापक शकिला जोशीले बताइन्। ‘चेपाङ समुदायका बालबालिका नियमित विद्यालय आउँदैनन्, आएकाले पनि कापी कलम नै ल्याउदैनन्, पठनपाठनमा समस्या छ’, प्रधानाध्यापक जोशीले भनिन्। विद्यालय खाजा कार्यक्रम हटेपछि ती समुदायका बालबालिका नियमित विद्यालय आउन छाडेको उनको भनाई छ।
प्रधानाध्यापक जोशीका अनुसार भौगोलिक विकट रहेको यस विद्यालयमा सहयोगी संस्था पनि पुग्ने गरेका छैनन्। विद्यालयले पनि विद्यार्थीलाई कापी, कलम दिन सकिने अवस्था छैन। वडा नं २ कै आधारभूत राष्ट्रिय विद्यालय मायाटारमा पनि चेपाङ विद्यार्थी कापी कलमबिना नै विद्यालय आउने गरेको सो विद्यालयका प्रधानाध्यापक पदमबहादुर चेपाङले बताउनुभयो । एक सय ७३ विद्यार्थी रहेको सो विद्यालयमा ७५ प्रतिशत चेपाङ सुमदायका बालबालिका अध्ययनरत छन्।
कक्षा एकदेखि आठसम्म पढाइ हुने यस विद्यालयमा ८०÷८५ विद्यार्थी मात्र नियमित आउने गर्छन्। वडा नं ६ स्थित श्री राष्ट्रिय आधारभूत विद्यालय चनौटेको समस्या पनि उस्तै छ। कक्षा एकदेखि आठसम्म पढाइ हुने सो विद्यालयमा पनि १२५ विद्यार्थी भर्ना भएका छन्। विद्यालयको नियमित हाजिरीमा भने ७०÷७५ जनाको हाराहारीमा मात्र देखिन्छ। विद्यालयमा आउँदा अधिकांश विद्यार्थीले कापी कलम ल्याउँदैनन्। यहाँ भने घर्ती समुदायका बालबालिका अध्ययनरत छन्। घर्ती समुदायको पनि आर्थिक अवस्था र चेतनाको स्तर चेपाङ समुदायको जस्तै रहेको विद्यालयका सहयोगी कर्मचारी कृष्णबहादुर घर्ती बताउँछन्।
आर्थिक अभावका कारण नै विद्यार्थी नियमित विद्यालय आउन नसक्ने राष्ट्रिय आधारभूत विद्यालयकी प्रधानाध्यापक भावना खनियाँ बताउँछिन्। विद्यार्थी विद्यालय आउँदा कापी कलमसमेत नलिइकन आउने गरेको उनले बताइन्। विशेषगरी जाडोमा न्यानो कपडा नहुनु र विद्यालय खाजा कार्यक्रमको व्यवस्था नहँुदा बालबालिका नियमित आउन नसकेको प्रअ खनियाँको भनाइ छ।
गाउँपालिकाका शिक्षा अधिकृत दीपक सिग्देलले विशेष गरी चेपाङ बालबालिकालाई नियमित विद्यालयसम्म ल्याउन कठिनाइ भएको स्वीकार्छन्। उनका अनुसार आर्थिक अभावका कारण नै चेपाङ बालबालिका नियमित विद्यालय आउदैनन्।
रोकिएको खाजा कार्यक्रमलाई निरन्तरता दिनुपर्ने सिग्देलको भनाइ छ। विपन्नता र गरीबीका कारण विशेष गरी चेपाङ समुदायका बालबालिकालाई नियमित विद्यालय ल्याउन कठिनाई भइरहेका छन्। चेपाङ समुदायको बसोबास रहेका यस गाउँपालिकाका विद्यालयमा खाजा कार्यक्रम अझै पनि आवश्यक रहेको सिग्देलको भनाइ छ। रासस